Ik ben gefascineerd door de geschiedenis van ons eten. Het leek me dan ook leuk een serie te maken waarin ik de geschiedenis van beroemde gerechten en producten onder de loep neem. In deel 43 van de serie twee wereldberoemde dranken: koffie en thee!
Koffie
Zoals vaker het geval bestaan er over de ontdekking van koffie verschillende legenden. Het meest vertelde verhaal is dat van geitenherder Kaldi, in het Koninkrijk Kaffa (dat nu in het huidige Ethiopië ligt). Zijn geiten aten bessen en werden daar behoorlijk opgewonden van. Kaldi besloot ze ook te proberen en was verrast door het verkwikkende effect.
Ook over de herkomst van de naam is men het niet altijd eens. Is koffie afgeleid van de naam van het Koninkrijk Kaffa? Of is het afgeleid van het Arabische woord gahwa dat wijn of kracht betekende? Arabieren waren dol op deze zogenaamde ‘islamitische wijn’, ook omdat alcohol voor moslims verboden was.
Het waren in ieder geval de Arabische handelaren die ervoor zorgde dat er plantages werden opgericht en koffie werd geëxporteerd naar landen als Egypte en Syrië. De belangrijkste haven hiervoor was de stad Mokka, waar ook de bekende koffiesoort naar vernoemd is.
In Europa werd koffie populair dankzij de komst van de koffiehuizen. Het eerste koffiehuis werd geopend in Venetië rond 1615. Al snel volgden steden in Engeland, Duitsland en ook in Nederland. In Den Haag opende in 1670 het eerste koffiehuis, vlak naast de herberg ’t Goude Hooft. In koffiehuis de Gouden Kroon kwamen Hagenaars om te kaarten, te praten over politiek en om koffie te drinken natuurlijk!
Tegenwoordig komt vrijwel al onze koffie uit Midden- en Zuid-Amerika. En we lusten het graag! Gemiddeld wordt er in Nederland 6,5 miljoen liter koffie per dag gedronken (zo’n 150 liter per persoon per jaar). Ik schreef eerder ook een artikel over poepkoffie, de duurste koffie ter wereld. En lees ook het leuke verhaal achter de cappuccino en de Irish Coffee!
Thee
Thee is na water de meest geconsumeerde drank in de wereld en komt van oorsprong uit China. Volgens een legende ondekte Shennong – een figuur uit de Chinese mythologie – de theeplant 5000 jaar voor Christus in een bos. Bladeren van de theestruik dwarrelden in zijn pan met heet water, en zorgden voor de verspreiding van een aangename geur. De thee was geboren!
In de westerse wereld werd pas voor het eerst over thee gesproken in 1559. In een boek met reisverslagen vertelt een Perzische koopman dat hij tijdens een bezoek aan China een drank had gekregen die was bereid door bladeren te koken in water.
Vanaf de 17e eeuw begon de VOC thee in kleine hoeveelheden naar Nederland te verschepen. Thee was in eerste instantie alleen voor rijke mensen, die hiervoor in hun tuinen zelfs speciale theehuizen lieten bouwen.
Toen in de 18e eeuw thee meer gemeengoed werd legden de Nederlanders op Java en Sumatra theeplantages aan. De Engelsen kozen voor India en Sri Lanka, dat toen nog Ceylon heette en waar de bekende ceylonthee dan ook vandaan komt.
Hoewel er veel soorten thee zijn zijn ze allemaal afkomstig van slecht één plant. De theeplant ofwel camellia sinensis. Van deze plant worden witte thee, groene thee, gele thee, zwarte thee en oolong gemaakt. Het verschil in theesmaken ontstaat door o.a. de locatie van de plantage, de wijze van plukken, de tijd waarop geplukt wordt en de behandelingen die de bladeren vervolgens krijgen. Ze worden bijvoorbeeld geoxideerd, verhit en gedroogd.
Ook wordt thee vaak op smaak gebracht met andere ingrediënten, denk bijvoorbeeld aan jasmijnthee of Earl Grey. Er zijn naar schatting 1500 verschillende soorten thee. De meeste daarvan worden gedronken door de Britten, die gezamenlijk 62 miljard kopjes per jaar drinken. Dit in tegenstelling tot de Amerikanen. Want wist je dat 85% van de thee die in de Verenigde Staten wordt gedronken ijsthee is? Lees ook het verhaal achter de beroemde Earl Grey thee.
Meer verhalen over de geschiedenis van beroemde gerechten lezen?
