Geschiedenis van beroemde gerechten #30: gourmet en fondue

Ik ben gefascineerd door de geschiedenis van ons eten. Het leek me dan ook leuk een serie te maken waarin ik de geschiedenis van beroemde gerechten en producten onder de loep neem. In dit deel van de serie een populair ’tijdverdrijf’ tijdens de feestdagen: gourmet en fondue

Geschiedenis van beroemde gerechten

Fondue

Het woord fondue – afgeleid van het Franse ‘fondre’ dat smelten betekent, was in eerste instantie alleen van toepassing op kaasfondue. Kaasfondue zoals we dat nu kennen en eten komt uit een Zwitsers kookboek uit 1699 onder de naam ‘Käss mit Wei zu kochen’. Hier werd dan met brood in gedipt.

De naam kaasfondue (fondue de fromage) komt voor het eerst voor in 1735, in “Cuisinier Moderne” van Vincent La Chapelle. Dit gerecht is echter meer een soort kaassouflé, er zijn namelijk ook eieren in verwerkt. Pas in 1875 verschijnt het recept in de huidige vorm. In tegenstelling tot wat je zou denken is het geen boerenrecept. Alleen de Frans-sprekende stedelingen konden de duurdere kaassoorten als Gruyère betalen.

Het succes van kaasfondue begon pas echt met de introductie van maïzena in 1905. Het was nu namelijk veel eenvoudiger een stabiele fondue te maken.

Fondue bereikte in de jaren ’50 ook Amerika. Daar werd in 1956 de fondue bourguignonne uitgevonden door de Zwitsers Konrad Egli, in zijn Chalet Suisse restaurant. Fondue bourguignonne is de vleesfondue zoals dat in Nederland vanaf de jaren ’70 veel werd gegeten.

Tegenwoordig kennen we ook de chocoladefondue (ook uitgevonden door Konrad Egli, ter promotie van Toblerone).

Gourmet

Dat we in Nederland zo graag en vaak gourmetten komt door een promotiecampagne van het Voorlichtingsbureau Vlees en het Bedrijfschap Slagersbedrijf uit 1976. Onder de slogan ‘Gourmet, probeer ’t eens’ organiseerde het voorlichtingsbureau o.a. gourmetparty’s voor de Nederlandse Bond voor Plattelandsvrouwen. De reden? De kaasfondue was veel te populair. Er moest weer meer vlees worden gegeten!

Het woord gourmet komt uit het Frans en is afgeleid van gourmandise: exlusief hapje.

Is gourmetten een echt Hollands fenomeen? Ik heb lang lopen speuren online en kom er niet echt uit. Een aantal bronnen beweren dat gourmetten is overgewaaid vanuit Azië, maar wat en hoe, dat staat nergens vermeld. De meest voor de hand liggende mogelijkheid is wat mij betreft de vergelijking met de Koreaanse barbecue. Hierbij bereid je je eigen vlees en groente op een in de tafel ingebouwde grill.

Nog wat leuke feitjes en cijfers: zo’n 40% van de Nederlands gourmet met Kerst. In het zuiden van het land wonen de meeste gourmetfans. De helft geeft aan zo’n 2-5 x per jaar het gourmetstel tevoorschijn te halen. In het westen gooien we dan weer meer vleesvervangers op de plaat. De populairste sauzen? 1)knoflooksaus, 2) whiskey/cocktailsaus en 3)pinda/satésaus

Meer lezen over de geschiedenis van beroemde gerechten?

Ook leuk:

Noca-Nola of de geschiedenis van Coca-Cola in Nederland Geschiedenis van beroemde gerechten #18: cordon bleu en Wiener schnitzel Dit is waarom we matses eten met Pasen Het Nederlands bakboek en recept Duivekater